Miscanthusteelt aan de rand van de Biesbosch (terugblik)

7 november 2024

Bedrijfsbezoek Miscanthusteelt aan de rand van de Biesbosch

Op woensdagmiddag 30 oktober verzamelden leden van het Netwerk Goed Boeren, studenten van de HAS en andere geïnteresseerden zich bij Boerderij De Koekoek in Drimmelen. Het bedrijfsbezoek dat Netwerk Goed Boeren daar samen met Pipie, Marc en Gijs Smits van Oyen organiseerde draaide volledig om de miscanthusteelt. Dit vezelgewas, dat ook wel olifantsgras genoemd wordt, wordt steeds meer gebruikt als biobased bouwmateriaal maar kan op veel meer manieren gebruikt worden. Bij De Koekoek wordt het gebruikt als strooisel in de stal. 

We worden gastvrij onthaald in de keuken van de familie Smits van Oyen. Koffie, thee en koekjes staan klaar. De meeste deelnemers zijn bij aankomst verrast over het huis, dat duidelijk geen doorsnee boerderij is maar eerder een landhuis. Na de koffie verplaatsen we ons naar de hal, waar we onder toeziend oog van de portretten naast de trap plaatsnemen aan een lange tafel. Marc, Pipie en Gijs vertellen aan de hand van een presentatie over de teelt van miscanthus, waar ze vier jaar geleden mee begonnen zijn.

Gemengd biologisch bedrijf

De Koekoek is een gemengd biologisch bedrijf. Pipie, Marc en Gijs hebben Black Angus runderen die in eigen beheer geslacht worden en het vlees wordt rechtstreeks aan de consument verkocht. Daarnaast telen ze diverse gewassen zoals aardappelen, pompoenen, gekleurde wortelen, koolraap, gekleurde bieten en gras/klaver. In 2020 zijn ze begonnen met de teelt van miscanthus en hebben ze 4.2 hectare aangeplant.

Olifantsgras

Miscanthus is een grassoort afkomstig uit Zuidoost-Azië. Het is een snelgroeiend gewas dat je voor 15 tot 20 jaar plant. Dit gras kan in één groeiseizoen tot wel 4 meter hoogte groeien, waardoor het ook wel Olifantsgras genoemd wordt.

Toepassingen

Miscanthus heeft vele toepassingen. Het kan bijvoorbeeld gebruikt worden als biobased bouwmateriaal, in potgrondmengsels en als afstrooimiddel in potplanten. Op De Koekoek wordt het gebruikt als strooisel in de potstal. De Koekoek wil daarmee de kringloop rondmaken en ook op het gebied van strooisel zelfvoorzienend zijn. Miscanthus kan urine opnemen en werkt als een soort spons, waardoor de hoeveelheid stikstof en stank uit mest en urine verminderd wordt.

Onkruidbestrijding

Half mei in 2020 is de miscanthus aangeplant op het perceel van 4,2 ha. Dat is met wortelstokken, zogenaamde rizomen, gedaan. De leverancier van de rizomen gaf aan dat er niet te vroeg geëgd moest worden waardoor ze terughoudend zijn geweest. Achteraf gezien lijkt dat niet handig want waar niet op tijd geëgd en met de hand gehakt is om het onkruid te bestrijden, is de groei achtergebleven én hebben ganzen meer schade aangericht.

Oogst

De eerste oogst (voorjaar 2022) leverde 60 pakken van 290 kg op (gehakseld en met de balenpers verwerkt). De tweede oogst (2023) was het voorjaar lange tijd te nat om te oogsten en toen ze wel het land op konden, stonden de nieuwe loten er al waardoor er hoog afgehakseld moest worden. Ondanks dat was er wel een goede opbrengst (167 pakken). Dit voorjaar is er niet geoogst vanwege de aanhoudende natheid. Het zou kunnen dat dit wel leidt tot extra opbrengst in de oogst van komend voorjaar omdat de oude stengels er nog in staan.

Gebruik

Bij gebruik als strooisel in de stal bleek dat in vergelijking met stro minder kilo’s nodig waren en het droger bleef in de stal. De dieren zakken ook minder weg in de potstal, omdat het geheel steviger blijft. Het liet zich goed verspreiden met een stroblazer. Het ziet er wel minder mooi uit, omdat het eerder donker wordt bij vermenging met mest. Na het uitrijden van de stalmest op het land blijkt dat het goed verteert.

Veel vogels

Veel dieren gebruiken het miscanthusveld als veilige haven. Reeën, fazanten, hazen en ook veel rietvogels weten het perceel te vinden. Enthousiast vertelt Pipie over de blauwborsten die ze in de miscanthus gespot heeft. De vogelakker naast het perceel is dan ook een perfecte combinatie voor allerhande vogels en andere dieren. Daar vinden ze eten en in de miscanthus beschutting.

Oerwoud

Hoog tijd om zelf eens te kijken hoe zo’n miscanthusveld er dan uit ziet! We verplaatsen ons met auto’s naar het miscanthusveld dat 3km verderop ligt. Het is niet moeilijk te begrijpen dat dieren beschutting zoeken in het veld. Het is echt een soort oerwoud waar je in staat en al na een meter of 10 voel je je in een andere wereld. De miscanthusstengels groeien boven je hoofd nog zeker anderhalve tot twee meter verder en voor je het weet, ben je gedesoriënteerd en zou je zo een tijdje door kunnen dwalen zonder de uitgang te vinden.

Leuk gewas

Pipie is overall tevreden over de teelt. “Het bevalt goed. We waren één van de eersten, zeker biologisch, die het in Nederland gingen telen en moesten zo gaandeweg het één en ander uitvinden. Natuurlijk zijn er wat aandachtspunten, maar het is een leuk gewas.”

We danken Pipie, Marc en Gijs voor het bedrijfsbezoek en deze aangename kennismaking met de miscanthusteelt!