Bedrijfsbezoek: Niet-kerende grondbewerking goed voor natuur en bodem

3 december 2019

Bedrijfsbezoek | Niet-kerende grondbewerking goed voor natuur en bodem

Een goede bodem is essentieel voor de landbouw. Door te stoppen met ploegen blijft het bodemleven gespaard, wat positieve effecten heeft voor de teelt en de bodem. Leen en Jasper Otte passen nu zeven jaar niet-kerende grondbewerking toe op hun akkers in combinatie met groenbemesters. Zij delen hun ervaringen tijdens een excursie met twintig andere boeren.

We zijn te gast bij akkerbouwbedrijf Otte-Burgers op donderdag 21 november. Het is koud tijdens de excursie, die is georganiseerd vanuit het netwerk Goed Boeren. Met twee graden lopen de twintig boeren door de akkers van Leen en Jasper Otte. In het najaar staan de akkers van akkerbouwbedrijf Otte-Burgers er nog groen bij, in tegenstelling tot het kale, net geploegde perceel aan de overkant van de straat. De groenbemesters met kruidenmengsels van Otte-Burgers bedekken de bodem in het najaar, waardoor je uitkijkt op een mooi gekleurd veld.

Hier krijgen de geïnteresseerde boeren informatie over de bodem, het niet keren van die bodem (NKG) en over groenbemesters. De meeste aanwezigen zijn zelf al begonnen met het toepassen van NKG, of willen dit in de toekomst gaan doen. Voor we de kou instappen om de akkers te bekijken spreken Jasper Otte van akkerbouwbedrijf Otte-Burgers en Sander Bernaerts van adviesbureau Naturim de boeren toe in de opslagruimte van het bedrijf.

Het hele totaalplaatje

Jasper begint te vertellen over zijn ervaringen op het boeren bedrijf. Het akkerbouwbedrijf telt 78 hectare grond. Op deze grond verbouwen ze aardappelen, uien, suikerbieten, tarwe en spinaziezaad. De bodem bestaat uit zware klei op veen, wat soms uitdagingen geeft betreft bewerkbaarheid. Daarom is een goede bodemstructuur en een hoog organische stofgehalte extra belangrijk.

In 2009 zijn ze begonnen met groenbemesters bij een van de akkers. Door een mengsel van groenbemesters te zaaien in het najaar, blijft het organische stof in de bodem. Dit beviel goed en dus besloten ze om dit uit te breiden naar meerdere akkers. Op deze manier zijn ze ook begonnen met niet-kerende grondbewerking. Nu ploegen ze zeven jaar niet meer. Met ploegen keer je de grond als het ware om, waardoor het bodemleven verstoord raakt. Door de bodem met rust te laten, blijft deze gezond.

“Sinds we zijn gestopt met ploegen zijn onze opbrengsten alleen maar gestegen”, vertelt Jasper. Door NKG toe te passen in combinatie met groenbemesters zakt het water steeds sneller weg, mede dankzij de wortels van de groenbemesters. In het verleden hadden ze veel last van akkers die onder water stonden omdat het water niet wegging. Ook neemt het bodemleven nu toe, omdat de grond niet wordt gekeerd. “Het is het hele totaalplaatje dat NKG aantrekkelijk maakt.”

Laat de natuur het werk doen

Jasper geeft het woord aan gastspreker Sander Bernaerts van adviesbureau Naturim. Sander is specialist op het gebied van NKG-teeltsystemen en begeleidt diverse boeren in het opzetten en uitvoeren van een robuuste en natuurinclusieve bedrijfsvoering. Met een presentatie geeft hij de aanwezigen tips en tricks. Hij ziet dat NKG niet alleen goed is voor de waterinfiltratie, draagkracht, bodemstructuur, organische stof en het bodemleven, maar dat het voor de boer uiteindelijk een stuk goedkoper is en hij zal minder arbeid hoeven te verrichten op het land.

De ervaringsdeskundigen snappen daarom ook niet dat deze techniek niet vaker wordt toegepast. De eerste jaren zul je iets beter op de grond moeten letten, maar daarna is het minder werk. Je laat de natuur het werk doen. “Dan kun je in het najaar lekker op vakantie”, grappen ze. Omdat het een nieuwe werkmethode is, zul je als boer wel anders moeten leren plannen. “Op het juiste moment beginnen is belangrijk.”

In de praktijk

Na deze theorieles is het tijd voor de praktijk. De boeren trekken hun laarzen en handschoenen aan en volgen de eigenaren van het perceel naar de akkers. Sander schept een stuk grond los en pakt het op. De bodem heeft een mooie kruimelige structuur met weinig verdichtingen. Er is geen ploegzool meer te zien. “Het kan best een paar jaar duren voordat de ploegzool verdwijnt en het maximale profijt van het systeem behaald kan worden. Dus je moet als boer niet te snel opgeven bij omschakeling”, vertelt hij erbij.

De eerste grond die wordt bekeken is een hoger gelegen perceel. De grond was hier nog goed droog. Bij het laatste perceel waar de boeren de bodem bestuderen zit er veel veen onder de klei waardoor het een nat perceel is. De aardappelen zijn recent geoogst. Terwijl de boeren over de akker lopen kleeft de modder aan hun laarzen. Tijdens het graven blijkt de grond toch aardig droog te zijn, wat getuigt van een goede waterafvoer.

Onderling wordt er veel kennis uitgewisseld over het toepassen van niet-kerende grondbewerking en groenbemesting. Omdat elke groenbemester zijn eigen voordeel heeft, is een mengsel het meest effectief. Het soort groenbemester moet worden afgesteld op het gewas en de tijd van zaaien. De boeren bespreken met elkaar welke groenbemesters het beste zullen werken op hun eigen percelen.

Na de wandeling door de akkers wordt de middag afgesloten met een kopje koffie om op te warmen.