Bedrijfsbezoek: FAB-randen zorgen voor meer biodiversiteit

4 december 2019

Bedrijfsbezoek | FAB-randen zorgen voor meer biodiversiteit

Het vierde bedrijfsbezoek georganiseerd vanuit Netwerk Goed Boeren vond plaats op het gemengd biologisch bedrijf en camping BIO In de Polder. Paul den Dunnen en Janine Keller-den Dunnen hebben hier 42 hectare, met akkerbouwgewassen, gras/ klaver en zestig koeien voor vlees en voor eigen vaste mest. Én ze maken gebruik van FAB-randen.

De akkerranden zijn ontstaan vanuit het idee dat het goed is voor de biodiversiteit en dat het een mooi landschap oplevert, ook voor de campinggasten. Pas later is daarbij gekomen dat het ook meer een functionele rol kan spelen in teeltverbetering. De hoofdfunctie blijft toch wel het stimuleren van meer biodiversiteit. Er zijn verschillende typen akkerranden op het bedrijf aanwezig.

Wat zijn functionele agrobiodiversiteit (FAB) randen?

Akker-, bloemen- en patrijzenranden bieden verschillende leefgebieden waardoor de biodiversiteit op bedrijven toe kan nemen. Wanneer de planten en dieren nuttig kunnen zijn voor de teelt van landbouwgewassen, dan wordt dit ook wel Functionele Agrobiodiversiteit (FAB) genoemd. FAB-randen kunnen allerlei functies hebben. Ze dragen bij aan een groter habitat voor allerlei vogels en insecten. Ze kunnen een bufferfunctie vervullen tussen het akkerland en de sloten, waardoor meer ruimte voor natuur ontstaat. De randen kunnen een overlevingsplaats vormen voor natuurlijke bestrijders, waardoor plaagbeheersing in het naastliggende gewas gemakkelijker kan gaan. Ook kunnen de randen bestuivende insecten aantrekken, wat voor sommige gewassen een meerwaarde kan hebben. De akkerranden kunnen met veel kleurrijke bloemen ook bijdragen aan een mooier landschap.

Éénjarige of meerjarige randen?

Wil je met FAB-randen beginnen, dan zul je moeten nadenken of je éénjarige of meerjarige randen wilt. Deze keuze hangt van meerdere factoren af. Voor meerjarige randen moet plek zijn op het bedrijf, deze kunnen niet meebewegen met gewassen. Op veel aspecten is het effect van meerjarige randen wel groter en beter voor de biodiversiteit. Maar er zitten ook voordelen aan éénjarige randen. Deze randen kunnen met het gewas meebewegen en daarmee specifieke agrobiodiversiteit bieden wat de teeltopbrengst van het naastliggende gewas kan verhogen, door bijvoorbeeld verbeterde natuurlijke plaagdierbestrijding. Er moet opgelet worden dat de juiste randen bij de juiste gewassen geplaatst worden, anders kan het juist voor meer plaagdieren zorgen.

Gebiedsgerichte aanpak

De meeste winst voor biodiversiteit kan gehaald worden wanneer er een gebiedsgerichte aanpak is waarbij meerdere bedrijven met elkaar afstemmen over de aanleg van randen. Zo kunnen er lijnen in het landschap gemaakt worden die op elkaar aansluiten. Je kunt ook andere vormen gebruiken dan lijnen, die goed zijn voor de biodiversiteit. Blokken met kruiden kunnen bijvoorbeeld effectiever zijn dan randen. In blokken kunnen sommige dieren beter schuilen tegen roofdieren. Een rand kan een ecologische val worden waarbij dieren juist opgesloten raken in de rand en daardoor kwetsbaar worden. Een rand van 18 meter breed zorgt voor de grootste effectiviteit en schuilmogelijkheden.

Recreatie door mensen en vooral honden kunnen wild in FAB-randen verstoren. Op het bedrijf BIO in de Polder houden ze hier rekening mee door vaste wandelroutes aan te leggen en gebieden in te stellen waar het verboden is voor recreanten.

Wil je zelf aan de slag gaan met akkerranden?

• Brabants Landschap: bekijk alle subsidiemogelijkheden
  Carlo Braat, coördinator Landschapsbeheer West-Brabant adviseert bedrijven die met natuur aan de slag willen: cbraat@brabantslandschap.nl
• Louis Bolk Instituut: advies en informatie
• Lokale agrarische natuurvereniging: advies en informatie